Docker Serisi #2 -- Docker Engine Bölüm 1

Docker Serisi’nin ilk bölümünde sanallaştırmanın ne olduğundan, container teknolojisinden ve temel Docker kavramlarından bahsetmiştim. Serinin bu bölümünde temel Docker komutlarının kullanılmasından bahsedeceğim. Hazırsanız başlayalım! 🙂

docker <cmd> …

Öncelikle tüm docker komutları docker kelimesiyle başlıyor. Serinin sonraki bölümlerinde bahsedeceğim eklentiler ise docker- ön ekiyle (docker-compose, docker-swarm gibi..) başlıyorlar. Hiç bir parametre vermeden yalnızca bu komutları yazacak olursanız ilgili komuta ait yardım metinleri ekranınıza çıkacaktır. Dolayısıyla docker’ı ya da eklentilerini kurduktan sonra, kurulumunuzun başarılı olduğunu anlamak için ilk yapmanız gereken şey herhangi bir parametre vermeden çalıştırdığınızda yardım metinlerini görüp göremediğiniz olmalı.

Docker komutları info, build, exec, ps, rm, run gibi kelimelerden oluşuyor ve bir üst paragrafta bahsettiğim yardım metinlerinde tam listesini görebilirsiniz. Bu komutların yardım metinlerine ise

docker help build ya da docker build -h ya da docker build --help

yazarak ulaşabilirsiniz. Üçü de aynı çıktıyı verecektir. Her komutu kullanmadan önce başka neler yapabileceğinizi anlamak/öğrenmek için bu komutları yazarak denemeler yapmanız faydalı olacaktır. Serinin tüm yazılarında yalnızca sık kullanılan parametreleri anlatıyor olacağım.

Devam etmeden önce docker kurulumunuzun başarılı olduğundan ve çalıştığından emin olmak için docker info komutunu verin:

docker ps

Docker Engine üstünde bulunan container’ları listeleyen komut. Öntanımlı olarak kapalı ya da bir sebepten dolayı durmuş olan container’lar gösterilmez. Hepsini görebilmek için bu komuta -a ya da --all parametresini vermelisiniz. Şimdi gelin bu komuttaki kolonları adım adım inceleyelim:

CONTAINER ID

İlgili container’a atanmış benzersiz bir tanımlayıcı. Docker komutlarını kullanırken (örneğin silme işlemi için) container’a referans vermek için container adını kullanabileceğiniz gibi bu ID’yi de kullanabilirsiniz.

IMAGE

Container’ın hangi imajdan türediğini belirtir. :6.2-slim gibi belirteçler, o imajın sürüm numarasını belirtir. Sürüm numarası belirtilmemiş imajlar ise öntanımlı olarak :latest yani en güncel sürüm olarak kullanılmış demek oluyor.

COMMAND

Bir önceki bölümde bahsettiğim gibi container’lar içlerinde tek bir süreç (process) çalıştırmak üzere tasarlanıyorlar. İlgili container’ı çalıştırmak için hangi komutun kullanıldığını bu bölümden görebilirsiniz. Terminal penceresine sığabilmesi için kısaltılmış formda gösterilen bu komutların tam halini görmek için --no-trunc parametresini (docker ps -a --no-trunc) kullanabilirsiniz.

CREATED

Container’ın yaratıldığı anı şimdiki zamanı baz alarak belirtir.

STATUS

Container açıksa ne kadar süredir çalıştığını şimdiki zamanı baz alarak belirtir ya da eğer kapalıysa varsa çıkış koduyla birlikte yine şimdiki zamanı baz alarak kapanış zamanını belirtir.

PORTS

Container’ın açmak istediği erişim noktalarını (port) gösterir. Her yönlendirmedeki ilk kısım ev sahibi makinedeki (host), ikinci kısım ise container’ın içindeki erişim noktasını gösterir. Ekran görüntüsünde görüleceği üzere ilk container’da herhangi bir port yönlendirmesi bulunmuyor. İkincisinde ise ev sahibi makinenin tüm iletişim arabirimlerinden (interface) gelecek trafiğe açık olacak şekilde 32769 numaralı erişim noktasına, container’ın 80. erişim noktasına; 32768 numaralı erişim noktası ise container’ın 443. erişim noktasına yönlendirilmiş.

NAMES

Container’ın ismi. Container’la ilgili bir komut vereceğinizde bu isimle referans verebilirsiniz. İsim atanmayanlara Docker tarafından otomatik olarak rastgele bir isim atanır.

Eğer Mac ve Docker 1.11.x sürümünü kullanıyorsanız, Docker’ı Virtualbox ya da VMWare gibi bir hypervisor içinde kullanıyor olma ihtimaliniz yüksek. Virtualbox kullandığınızı varsayarsam, yukarıdaki erişim noktası yönlendirmesinde ev sahibi makine sizin makineniz değil, Virtualbox içinde çalışan makinedir. Bu durumda yukarıdaki örnekte çalışan nginx’e, makinenizin IP adresiyle değil, Virtualbox’ta açık olan sanal makinenin IP adresiyle (genelde 192.168.99.100) bağlanmalısınız.

İpucu: Dilerseniz sanal makinenin IP adresini docker.local adıyla /etc/hosts dosyasına ekleyerek IP adresi girme zahmetinden kurtulabilirsiniz.

Henüz Docker 1.12’yi yüklemediyseniz mutlaka yükleyin. Bu sayede macOS’un dahili sanallaştırma özelliklerinden faydalanıyor; dolayısıyla da daha verimli ve daha az güç tüketerek Docker ile çalışabiliyor olacaksınız. Bu sürümle birlikte gelen bir çok özellikten serinin bir sonraki yazısında bahsediyor olacağım. Bir üst paragraftan farklı olarak; 1.12 sürümünü yüklediğiniz takdirde, çalıştıracağınız tüm servisler doğrudan localhost ya da 127.0.0.1 üstünden erişilebilir olacaktır.

docker images

Docker Engine içerisine indirilmiş (bknz: docker pull) imajların listesini döner. Bu imajlar Docker Hub’dan indirilmiş ya da ev sahibi makine üstünde oluşturulmuş (bknz: docker build) olabilir. Yeni başlattığınız container’ların imajları ve onların baz aldığı disk imajları burada listelenecektir. Container oluşturulurken ya da başlatılırken baz alınan bir imaj bu listede bulunmuyorsa öncelikle indirilecektir.

docker search tomcat

Docker Hub’daki tomcat imajları arasında arama yapmanızı sağlar. Komut çıktısında imajın adını, tanımını, kaç yıldız aldığını (popülerliğini), resmi olup olmadığını ve son olarak otomatik derlenip derlenmediğini görebilirsiniz.

Docker Hub’a tüm kullanıcılar imaj atabildikleri için mümkün olduğunca resmi imajları kullanıyor olmanız önem taşıyor. Resmi olmayan imajlarda ise otomatik derlenenleri tercih etmeniz daha doğru olacaktır.

docker pull tomcat:8-jre8

Yeni bir container başlatabilmek için öncelikle o container’ın çalışacağı imaja sahip olmalısınız. Serinin bir önceki yazısındaki “İmaj ne demek?” bölümünde bahsettiğim gibi, bir disk imajı çeşitli katmanlardan oluşuyor ve imaj değiştikçe yeni katmanlar ekleniyor. Bu bilgiden yola çıkarak; yukarıdaki komut ile Tomcat 8.x’in Java 8 ile çalışan son sürümünü tüm katmanlarıyla indiriyoruz. Sondaki, : işaretinden sonraki kısım (8-jre8), indireceğimiz imajın sürüm kodunu ifade ediyor. Sürüm kodu olarak hiç bir şey yazmamış olsaydık (docker pull tomcat) öntanımlı olarak :latest yazdığımız varsayılacak ve tomcat’in son sürümü indirilecekti.

Diyelim ki; indirdiğiniz zamandan bu yana Tomcat 8 Java 8’de bazı değişiklikler yapıldı. Bu komutu tekrar verdiğinizde, Docker yalnızca bilgisayarınızda mevcut olan katmandan sonraki katmanları indirerek işlemin çok daha hızlı gerçekleşmesini sağlayacaktır.

Diyelim ki; Tomcat 8 Java 8’i baz alan başka bir imajı indireceksiniz. Bu durumda da Docker yalnızca bilgisayarınızda mevcut olan katmandan sonraki katmanları inderecektir.

docker build -t registry.gitlab.com/tunix/alperkan.at:1.0.5 .

Yeni bir container imajı oluşturmak için bu komutu kullanabilirsiniz. Detaya inmeden belirteyim; bu komutun çalışabilmesi için projenin içinde en az bir adet Dockerfile bulunması gerekiyor. Dockerfile’la ilgili detayları bu bölümün ilerleyen kısımlarında bulabilirsiniz.

-t parametresiyle oluşturduğunuz sürümü etiketlemiş oluyorsunuz. Yani bu durumda oluşturduğum imaj registry.gitlab.com/tunix/alperkan.at:1.0.5 adıyla etiketlenmiş olacak. Sondakinin sürüm numarası olduğunu daha önce belirtmiştim. Peki baştaki kısım neyin nesi?

Aslında sadece alperkan.at:1.0.5 şeklinde de oluşturabilirdim bu imajı. Ve daha sonrasında;

docker tag alperkan.at:1.0.5 registry.gitlab.com/tunix/alperkan.at:1.0.5

yapabilirdim. Baştan bu şekilde yapmamın ilk sebebi docker tag gibi ikinci bir komut vermemek. Bu şekilde etiketleme sebebim ise docker’da bir imajı bir depoya yollayabilmemin tek yolunun, imajın adını o depoyla etiketlemek olması. Bu durumda eğer GitLab Container Registry yerine örneğin Docker Hub kullanacak olsaydım imajımı docker.io/tunix/alperkan.at:1.0.5 olarak etiketlemem gerekecekti.

docker build komutunun sonundaki nokta, imajın oluşturulacağı Dockerfile dosyasının yerini belirtir. Noktanın karşılığı Bash ve ZSH gibi genel geçer kabuklarda (shell) “bulunduğum dizin” demektir.

Yine Dockerfile’dan bahsettiğim bölümde anlatacağım ama şimdiden belirtmekte fayda var. Olur da herhangi bir sebepten dolayı parametrik imaj oluşturmanız gerekirse Dockerfile’da değişken tanımlamanız ve bu değişkenin değerini docker build komutu içerisinde --build-arg parametreleriyle verebileceğinizi belirteyim. Örneğin tek sayfalık web uygulamalarında (Single Page Application), uygulamanın bağlanacağı ortamı imajı oluştururken verip geliştirme ve test ortamına bağlanan 2 farklı imaj yaratabilirsiniz:

docker build -t example.com/web:1.0.0 \
    --build-arg SERVICE_URL=”http://dev.example.com” \
    --build-arg SERVICE_CONFIG=dev .

docker push registry.gitlab.com/tunix/alperkan.at:1.0.5

Bilgisayarınızda oluşturduğunuz imajı uzaktaki depoya yüklemenizi sağlar. Eğer yükleyeceğiniz depo, giriş yapmanızı gerektiriyorsa, bu komuttan önce:

docker login registry.gitlab.com

komutuyla giriş yapmanız gerekir. Bu komut, ev dizininizdeki .docker/config.json dosyasını yoksa oluşturacak ve giriş yapmanızı gerektiren komutlarda kullanmanız gereken ayırt edici şifreyi içine kullandığınız depo adresiyle birlikte yazacaktır.

Kullandığım örneklerde GitLab Container Registry kullandığım için registry.gitlab.com adresini kullanıyorum. Docker Hub ya da farklı bir depo ile çalışıyorsanız komutta değişiklik yapmalısınız.

docker push komutuyla bilgisayarınızdaki imaj için oluşturulan tüm katmanlar (baz alınan katmanlar depoda yüklüyse atlanarak) karşı taraftaki depoya yüklenecektir. Bu sayede imaja ihtiyaç duyan her yerde docker pull komutunu kullanarak imajı indirebilir ve bu imajdan container’lar oluşturabilirsiniz.

docker rmi registry.gitlab.com/tunix/alperkan.at:1.0.5

İmaj silmek için bu komutu kullanabilirsiniz. Silinecek imajda sürüm numarası bulunuyorsa özel olarak belirtmelisiniz. latest olarak etiketlenmiş bir imajı silmek için herhangi bir sürüm belirtmeniz gerekmez.

Bu arada imajın ID’sini biliyorsanız (bknz: docker images) doğrudan onu da kullanabilirsiniz:

docker rmi f24630ebe597

docker run …

Bilgisayarınıza indirdiğiniz bir imajdan bir adet container çalıştırmanızı sağlar. Çalıştıracağınız yazılıma göre, docker run’a vereceğiniz parametreler de değişiklik gösterecektir. Gelin, bir kaç örnek üstünden ilerleyelim.

docker run -it --rm ubuntu /bin/bash

Bu komutla, yukarıda bahsettiğim gibi; eğer makinenizde Ubuntu’nun son sürümü yoksa indirilecek ve interaktif modda (-it sayesinde) Bash kabuğu açılıp sizden komut yazmanızı bekleyecektir. Komut satırından çıkış yaptığınızda container otomatik olarak silinecektir. (--rm sayesinde) Peki ne işe yarar? Aklıma gelen bazı örnekler:

• Makinenize kurmak istemediğiniz ya da kurması zorlu olan yazılımlarla hızlı denemeler/testler yapabilirsiniz. Örneğin hızlı bir ownCloud denemesi yapabilir ya da elinizdeki veri setini MySQL’e hızlıca aktarıp üstünde işlemler yapıp çıktısını makinenize kaydedip container’ı uçurabilirsiniz.
• Başka bir işletim sisteminde çalışan bir yazılımı sanki yerel bir uygulamaymış gibi çalıştırabilirsiniz. (macOS’de olmayan komut satırı araçlarını çalıştırmak vb.)
• Örneğin Tomcat çalıştırdığınızı varsayarsak (docker run -it --rm tomcat /bin/bash) imaj içinde neyin nasıl yapıldığını/yerleştirildiğini inceleyebilir ve denemeler yapabilirsiniz.

docker run -d --name deneme --restart=always -p 3000:3000 alperkan.at:1.0.5

Sırasıyla parametrelerin üstünden geçersek;

• -d: İnteraktif modun aksine container’ın arkaplanda çalışmasını sağlar.
• --name: Çalışan container’a istediğiniz bir ismin atanmasını, böylece kolaylıkla ulaşabilmenizi sağlar.
• --restart=always: Docker Engine’in ya da container’ın herhangi bir şekilde kapanması sonrasında otomatik olarak yeniden başlatılmasını sağlar. Diğer olası değerler: no, on-failure:5, unless-stopped
• -p 3000:3000: Ev sahibi makinedeki 3000. bağlantı noktasını, container içerisindeki 3000. porta yönlendirir. Alternatif olarak yalnızca -P yazmanız halinde container’ın açılması istenen tüm bağlantı noktaları, ev sahibi üstündeki rastgele bağlantı noktalarına yönlendirilir.

Pro Tip: Özellikle ölçeklenebilirliğin önemli olduğu durumlarda -P kullanmak daha doğrudur.

Bu komutla beraber kullanılabilecek diğer bazı önemli parametreler ise şöyle:

• -e: Container içerisinde çevresel değişkenler tanımlamak için kullanılır. Bu sayede çalışma esnasında uygulamanın davranışını değiştirebilir, kritik parametreleri dışarıdan sağlayabilir ya da örneğin MySQL, Tomcat vb. uygulamaların yetkili kullanıcı adını veya şifresini dışarıdan tanımlayabilirsiniz. Tanımlamak istediğiniz her çevresel değişken için ayrı ayrı -e parametreleri tanımlayabilirsiniz. (ör: -e MYSQL_ROOT_PASSWORD=test) Container imajlarının değiştirilmezlik ilkesini göz önünde bulundurarak; çevresel değişkenlerin en önemli özelliklerden biri olduğunu vurgulamalıyım. Serinin ilerleyen bölümlerinde gerçek örneklerle nasıl kullanabileceğimizi göreceğiz.

• -v: Container içerisindeki bir dizin ya da dosyayı, ev sahibi makine üstündeki bir dizine bağlamak için kullanılır. Bağlamak istediğiniz her dizin ve dosya için ayrı ayrı -v parametresi tanımlayabilirsiniz. (ör: -v /home/alper/tomcat/webapps:/opt/tomcat/webapps) Unutulmaması gereken kısım; bu komutun kullanılması durumunda container’ın dışa bağımlı hale geliyor olması ve imajın değiştirilmezlik ilkesine aslında ters olduğu.

• -l: Container’a çeşitli etiketler atamanızı sağlar. (ör: -l TYPE=web -l PRIORITY=1) Tanımlamak istediğiniz her etiket için ayrı ayrı -l tanımı yapabilirsiniz. Özellikle ölçeklenebilirliğin önemli olduğu durumlarda Docker Engine’in kendisine ve container’lara etiketler atamak oldukça büyük önem arz ediyor.

• -u: Çalışacak container’ın hangi kullanıcıyla çalışacağını belirler. Öntanımlı olarak her container root yetkileriyle çalışıyor ve bu durum aslına bakarsanız güvenlik açıklarına sebebiyet verebiliyor. Bu nedenle container’ları mümkünse yetkisiz kullanıcılarla çalıştırmalısınız. Serinin ilerleyen bölümlerinde bahsedeceğim Dockerfile’lar sayesinde bu adımı çalıştırma esnasında parametre vermeksizin geçiştirebilirsiniz.

docker run komutuna bunların dışında verebileceğiniz daha pek çok parametre bulunuyor. Örneğin; çalıştıracağınız container’a ayrılacak CPU ve belleği belirtebileceğiniz gibi disk okuma/yazma hızını ya da hangi ağa erişeceğini ayarlayabilirsiniz. Tüm bu detayları bu yazının başında belirttiğim gibi; docker run --help komutuyla öğrenebilirsiniz.

docker logs –tail 20 -f alperkan.at

Docker container’ları genellikle yalnızca tek bir süreç çalıştıracak ve temel çıktıya (stdout) bir şeyler basacak şekilde tasarlanırlar. Temel çıktıya basılan işlem kayıtlarına bu komutla ulaşabilirsiniz. Örneğin bir nginx container’ı başlatırsanız; access.log’u bu komutla takip edebilirsiniz.

--tail: En son N satırdan itibaren çıktıyı ekrana getirir. -f: Komut iptal edilene kadar (Ctrl-C) çıktıyı takip etmeye devam eder.

docker exec -it alperkan.at ls -l /srv

Çalışan (hali hazırda çalışmayan bir container’da bu komutu kullanamazsınız) bir container içinde komutlar çalıştırmanızı sağlayan bu komutu yalnızca container imajını hazırlarken ya da container’daki sorunları anlamaya çalışırken kullanmalısınız.

Bu komutu genellikle docker logs ile takip edemediğiniz farklı log dosyalarını takip etmek ya da kabuk başlatıp daha ileri seviye işler yapmak için kullanabilirsiniz. İhtiyacınız olabilecek örnek komutlar:

docker exec -it nginx-proxy tail -F /var/log/nginx/error.log
docker exec -it alperkan.at /bin/bash

docker cp ~/Desktop/data.json alperkan.at:/srv/data/me.json

Bilgisayarınızdaki bir dosyayı/dizini container’a ya da container’daki bir dosyayı/dizini bilgisayarınıza kopyalamanızı sağlar.

-L: Olası sembolik dosya ve dizinlerin de doğru şekilde kopyalanmasını garantiler.

docker stop alperkan.at

Çalışan bir container’ı durdurmanızı sağlar. Bazen bir container’a daha sonra tekrar ihtiyacınız olabilir. Bu tip durumlarda durdurup sonra tekrar docker start komutuyla ayağa kaldırabilirsiniz.

-t: Container kapanmakta gecikirse bu komutu vererek N saniye geçtikten sonra öldürülmesini sağlayabilirsiniz.

docker start alperkan.at

docker stop komutuyla durdurduğunuz bir container’ı yeniden başlatmanızı sağlar.

-a: Container’ı başlattıktan sonra temel çıktısının bulunduğunuz kabuk oturumuna bağlanmasını sağlar.

docker inspect alperkan.at

Çalışan container’la ilgili çok detaylı bilgilere ulaşmanızı sağlar. Bu komutla örneğin; container’da çalışan çevresel değişkenlere, tanımlanmış bağlantı noktalarına, bağlanmış disk alanlarına ve daha pek çok bilgiye ulaşabilirsiniz.

Pro Tip: Bu komuta çıktısı içerisinde rahatça dolaşabilmek ve arama yapabilmek için |less eklemek isteyebilirsiniz.

Serinin bu bölümünün de sonuna geldik. Bir sonraki bölüm olan Docker Engine Bölüm 2’de kalıcı veri depolama, çevresel değişkenler, bağlantı noktaları, Dockerfile, kendi imajınızı hazırlamak, Docker Hub & Registry ve son olarak kendi özel Docker Hub’ınıza nasıl sahip olabileceğinizden bahsedeceğim.

Gidişâta göre bu planda zaman zaman değişiklikler yapacak olsam da serinin tüm bölümlerinin planına şuradan ulaşabilirsiniz.

Katkılarından dolayı Şamil Can’a teşekkürler! Serinin bir sonraki bölümünde görüşmek üzere! ✌️